DE ERFENIS VAN HEER HEYNRIC VAN SCENGHE ( SCHENGE )

"HET DORP 's- HEER HENDRIKSKINDEREN "

 

In een oorkonde uit het jaar 114 7 opgemaakt door het Kapittel ( gezamenlijke

geestelijke) van het Bisdom te Utrecht, waartoe Zeeland behoorde met de broers

Bodinus en Boudewijn van Scenghe ( Schenge) is een regeling overeen gekomen, dat als

zij het onder water gebied van Zuid-Beveland zouden bedijken, ontwateren en inrichten,

zij het tiendenrecht zouden delen met het Bisdom. De broers maakten meteen werk van

de zaak in samenwerking met enkele Vlaamse kloosters, die bezittingen hadden in dit

gebied, want na een zeer zware stormvloed in 11 34 waarbij ook hogere gebieden

overstroomden is bedijking waarvan de werkzaamheden een halve eeuw duurde, ·'de Poel"

ontstaan die een oppervlakte had van 5000 ha. De Poel oorspronkelijk ontstaan achter de

duinen waar nu de Oosterschelde is ( in het begin van onze jaartelling) was een

moerasgebied, maar door stijging van de zeespiegel zijn deze duinen op veel plaatsen

doorgebroken. Door het afsterven van de moerasplanten is na eeuwen het veen ontstaan.

Voor zover beschermd door een hoge kreekrug, die zich van Kloetinge naar 's-Heer

Arendskerke uitstrekte doorstond 's-Heer Hendrikskinderen zonder veel schade een

stormvloed uit 1134. De broers Bodinus en Boudewijn van Scenghe (Schenge) legden op

de noordelijke flank van deze kreekrug een ringdijk aan, die lange tijd als zeedij k. Dit is

de huidige 's-Heer Hendrikskinderendijk, vermoedelijk de oudste dijk van Zuid-Beveland.

Heer Heynric van Scenghe( Schenge) was de Ambachtsheer omstreeks het jaar 1200 in

een deel van Noordwest Zuid-Beveland en maakte een Nederzetting aan de weg, die

haaks liep op de 's-Heer Hendrikskinderendijk, die in zuidoostelijke richting het

Poelgebied inloopt "de huidige Oude Rijksweg". Zijn grondgebied was ongeveer 350 ha.

groot.

Ook geeft Ambachtsheer Hendrik van Schenge opdracht tot de bouw van een kerk, maar

komt te overlijden voordat de kerk wordt ingewijd, zijn kinderen hebben de bouw

voltooid en van de nederzetting een zelfstandige Parochie met de naam Tser

Heynricskijnderkercke gemaakt.

 

In de archieven wordt de kerk voor het eerst vernoemd in een oorkonde van 6 juli

1267.

 

Heer Hendrik en later zijn kinderen hadden een vluchtheuvel met daaromheen een gracht

opgeworpen, die als Poelberg beschreven staat en vlakbij de kerk was , waar zij zich in

geval van oorlog of overstroming op konden terugtrekken. De bebouwing op deze

Poelberg was zoals gebruikelijk van hout gemaakt. Pas in l 300 raakte deze Poelberg in

onbruik. In 1834 had deze Poelberg nog een hoogte van 7.25 meter maar is in 1875

helaas afgegraven.

De Schenge is een voormalige zeearm die het eiland Wolphaartsdijk scheidde van Zuid Beveland.

Ze was van groot belang voor de scheepvaart en ca, 2 km. breed. De Schenge

wordt in het jaar 1282 al vernoemd en liep naar het zuiden en was verbonden met een

andere stroom "de Zwake" om vervolgens in de Westerschelde uit te monden, met aan

weerszijden een enorm schorrengebied "het Sloe" waar vele kudden schapen waren dus

ook bewoning. In de l 8e eeuw werd ze te ondiep. Door afdamming verdwijnen de

getijstromen en neemt aanslibbing snel toe.

 

De kerk had in de late Middeleeuwen een laag oud schip en een hoog nieuw koor. De

oorspronkelijke kerk van rond 1200 is dus blijkbaar in gedeelten vernieuwd en vergroot.

De huidige markante vierkante toren dateert uit 1440 had een spits en houten omloop

en was opgemetseld van reuze moppen en werd gesteund door 8 zware steunberen. De

kerk werd zoals gebruikelijk oostelijk gericht. De reden hiervan is uit het oosten komt

immers het licht, hei l en goedheid vandaan. De toren staat op het westen gericht en

beschermd de kerk tegen duisternis en onraad die uit het westen komen. In de archieven

wordt de kerk voor het eerst genoemd in een oorkonde van 12 juli 1267 waarbij het

Kapittel van het Bisdom te Utrecht waartoe Zeeland behoorde in erfpacht geeft aan Pieter

van Borsele. Als kerkpatroon ( beschermheilige, naar wie de kerk vernoemd wordt )

kunnen we aannemen dat dit de H.Nicolaas geweest moet zij n. Met de Reformatie,

omstreeks 1 580 ruimt de Pastoor het veld en de Katholieke kerk wordt een Hervormde

kerk. Pas in 1646 vindt de oprichting plaats van de Hervormde gemeente 's-Heer

Hendrikskinderen en Wissekerke. In 1805 wordt het Middeleeuwse kerkgebouw

afgebroken wegens vergaande verwaarlozing . In 1807 komt er een nieuw kerkgebouw tot

stand gedeelte lijk opgetrokken van de oude gemetselde kerkmuren, tegen de bestaande

toren.

's-Heer Hendrikskinderen is een van de Poeldorpen die gesticht worden op plaatsen waar

veen uit de bodem kan worden gehaald. Het dorp heeft in 1 560 een vrijwel complete

kerkring. Aanvankelijk groeit het dorp totdat na enkele eeuwen het veen uitgeput raakt.

Sommige dorpen in dit veengebied verdwijnen vrijwel van de kaart. Ook 's-Heer

Hendrikskinderen is gekrompen vanaf de zestiende eeuw tot de twintigste eeuw. Het

dorp telt in 1750 nog 28 huizen, honderd jaar later zijn dat er 23.

De gemeente 's-Heer Hendrikskinderen was een zelfstandige gemeente van ongeveer

1200 tot 1857. Samengevoegd met Wissekerke tot de gemeente 's-Heer

Hendrikskinderen in 1816, maar door een administratiefout komt Wissekerke feitelijk pas

in 1853 bij 's-Heer Hendrikskinderen. In 1857 wordt het bij de gemeente 's-Heer

Arendskerke gevoegd om in 1970 weer op te gaan in de gemeente Goes.

De Ambachtsheerlijkheid 's-Heer Hendrikskinderen heeft vanaf het jaar 1200 toen het

gesticht werd door de Ambachtsheer Heynric van Scenghe eeuwenlang altijd een

Ambachtsheer gehad door erving of koop. De laatste Ambachtsheer was de Heer C. Swart

vanaf 8 maart 1 978 tot zijn overlijden op 20 juni 1994 . Door erving is nu zij n dochter

Mevrouw J. Daamen- Swart de allereerste Ambachtsvrouwe van 's-Heer

Hendrikskinderen.

.

 

In de archieven wordt de kerk voor het eerst vernoemd in een oorkonde

van 6 juli 1267.

 

Dat betekent dus:

 

In 2017 bestond de Ambachtsheerlijkheid 's-Heer Hendrikskinderen

precies 750 jaar.